ฟันตกกระ ต้องกังวลแค่ไหน

“ลูกอายุ 1 ขวบ เพิ่งเริ่มใช้ยาสีฟันผสมฟลูออไรด์มาได้ 1 สัปดาห์ตามที่หมอฟันแนะนำ สังเกตเห็นว่าลูกฟันสีขาวขุ่น ๆ แม่สงสัยว่าเป็นฟันตกกระจากการใช้ยาสีฟันผสมฟลูออไรด์รึเปล่าคะ”

คุณแม่ท่านหนึ่งถามคำถามขึ้นมาอย่างกังวลใจ ... จากประวัติที่คุณแม่เล่ามา หมอขอตอบอย่างมั่นใจว่า “ลูกคุณแม่ไม่ได้เป็นฟันตกกระจากการใช้ยาสีฟันผสมฟลูออไรด์มา 1 สัปดาห์แน่นอนค่ะ” ... อย่างไรก็ตาม หากสงสัยว่าฟันลูกมีความปกติใด ๆ คุณแม่ควรพาลูกไปพบหมอฟันเพื่อตรวจฟันอย่างละเอียดอีกครั้ง

เพราะอะไรหมอจึงกล้าตอบได้อย่างมั่นใจว่า ฟันของลูกคุณแม่ไม่ได้เป็นฟันตกกระที่เกิดจากการใช้ยาสีฟันฟลูออไรด์แน่ ๆ ถึงแม้จะไม่ได้ตรวจฟันของน้องเองโดยตรง

เพราะว่า ... ฟันตกกระนั้นเกิดจากการกลืนฟลูออไรด์ลงท้องมากกว่า 2 เท่าของขนาดที่เหมาะสมเป็นระยะเวลานานหลายเดือนหรือเป็นปี โดยฟันที่จะตกกระนั้นคือ “ฟันที่กำลังสร้างอยู่ในกระดูกขากรรไกร” ไม่ใช่ฟันที่ขึ้นมาในช่องปากแล้ว ... 

***การแปรงฟันด้วยยาสีฟันฟลูออไรด์ ไม่สามารถทำให้เกิดฟันตกกระในฟันที่ขึ้นมาในช่องปากแล้ว***

ฟันตกกระจะพบในฟันแท้มากกว่าในฟันน้ำนม เพราะฟันน้ำนมส่วนใหญ่เริ่มสร้างตั้งแต่เด็กอยู่ในครรภ์มารดา โอกาสที่เด็กจะได้รับฟลูออไรด์มากเกินตั้งแต่ในครรภ์มารดานั้นเป็นไปได้น้อยมาก ฟันตกกระในประเทศไทยนั้นส่วนใหญ่สัมพันธ์กับน้ำบริโภค ซึ่งพบบ่อยในเขตภาคเหนือที่ดื่มน้ำบาดาลที่มีปริมาณฟลูออไรด์สูง นอกจากนี้การซื้อฟลูออไรด์มากินเองเสี่ยงต่อการเกิดฟันตกกระเช่นกัน เพราะฉะนั้นต้องปรึกษาทันตแพทย์ก่อนให้ลูกกินฟลูออไรด์เสริมเสมอ

ช่วงอายุสำคัญที่ทำให้เด็กเสี่ยงฟันตกกระที่สุดคือ 1 ถึง 2 ขวบ ซึ่งฟันที่เสี่ยงตกกระมากที่สุดคือ “ฟันแท้ซี่หน้าบน” ที่กำลังสร้างอยู่ในขากรรไกรในช่วงเวลานี้ ... และนั่นเป็นเหตุผลที่เด็กอายุต่ำกว่า 3 ขวบ ควรใช้ยาสีฟันผสมฟลูออไรด์ในปริมาณน้อย ผู้ปกครองเป็นคนแปรงฟันให้ลูก และใช้ผ้าสะอาดเช็ดฟองยาสีฟันออกขณะแปรงฟันเป็นระยะ 

ทันตแพทยสมาคมแห่งประเทศไทยฯ ได้จัดทำแนวทางการใช้ยาสีฟันผสมฟลูออไรด์สำหรับเด็กปี 2560 โดยพิจารณาจากหลักฐานทางวิชาการและปัญหาฟันผุในเด็กไทยที่อยู่ในระดับสูงและเกิดฟันตกกระในระดับต่ำเพื่อการใช้ฟลูออไรด์อย่างมีประสิทธิภาพ คุ้มค่า และปลอดภัย โดยแนะนำให้ใช้ยาสีฟันผสมฟลูอไรด์ในเด็กตั้งแต่ฟันซี่แรกขึ้น โดยเด็กอายุต่ำกว่า 3 ขวบใช้ปริมาณน้อยแค่แตะปลายขนแปรง ปริมาณดังกล่าวผ่านการคำนวณมาแล้วว่าปลอดภัยจากการเกิดฟันตกกระในฟันแท้ และมากพอที่จะป้องกันฟันผุได้อย่างมีประสิทธิภาพ

จากประสบการณ์ที่ผ่านมา พบว่าผู้ปกครองส่วนใหญ่มีความกังวลอยู่ลึก ๆ เรื่องการใช้ยาสีฟันผสมฟลูออไรด์แปรงฟันให้ลูกเล็กอายุต่ำกว่า 2 ขวบ ... หลายคนหวั่นวิตกที่จะเริ่มใช้ยาสีฟันผสมฟลูออไรด์ให้ลูกตั้งแต่ซี่แรก กลัวอันตรายจากยาสีฟันฟลูออไรด์ กังวลเรื่องลูกกลืนยาสีฟันฟลูออไรด์ 

นอกจากนี้หลายคนได้รับข้อมูลผ่านทางสื่อออนไลน์ถึงพิษภัยของฟลูออไรด์ในหลายรูปแบบ ต่างพากันตื่นตกใจ ไม่กล้าใช้ยาสีฟันผสมฟลูออไรด์ให้ลูก ซึ่งเมื่อได้ตามเข้าไปอ่านบทความเหล่านี้ก็พบว่าไม่มีแหล่งอ้างอิงทางวิทยาศาสตร์ที่น่าเชื่อถือได้ชิ้นได้รับรอง

ผู้ปกครองหลายท่าน เมื่อเคยได้รับข้อมูลมาว่าฟลูออไรด์อาจทำให้เกิดฟันตกกระ พอเริ่มใช้ยาสีฟันฟลูออไรด์ให้ลูกก็ทำให้เกิดความวิตกกังวลต่าง ๆ นานา มองฟันลูกทีไรก็รู้สึกไปเองว่าลูกฟันตกกระทุกที ทั้ง ๆ ที่หลายคนไม่รู้จริง ๆ ด้วยซ้ำว่าฟันตกกระนั้นมีลักษณะเป็นอย่างไร หมอเคยตรวจฟันเด็กเล็กหลายคนที่พ่อแม่สงสัยว่าเป็นฟันตกกระ ก็พบว่าไม่มีเด็กคนไหนที่เป็นฟันตกกระเลยแม้แต่คนเดียว แต่เป็นลักษณะของฟันอื่น ๆ เช่น ฟันติดสี การสร้างฟันไม่สมบูรณ์ ฟันผุเริ่มแรก ฟันเปลี่ยนสีจากอุบัติเหตุ ฯลฯ

ฟันตกกระในเมืองไทยนั้นมีน้อยมากถ้าเทียบกับการเกิดฟันผุ การใช้ยาสีฟันผสมฟลูออไรด์ให้ลูกตั้งแต่ซี่แรกนั้น หากใช้ในปริมาณที่เหมาะสมจะปลอดภัยจากการเกิดฟันตกกระและป้องกันฟันผุได้อย่างมีประสิทธิภาพค่ะ